Wat zijn tanmatra’s?
Waar komt het woord Tanmatra vandaan?
Het woord tanmatra komt uit het Sanskriet en betekent letterlijk "niets dan dat" of "puur datgene". Het verwijst naar de zuivere, fijnstoffelijke essentie van waarneming - nog vóórdat we iets bewust met onze zintuigen ervaren.
In de oude Indiase filosofie, vooral binnen het Sankhya-systeem, helpen tanmatra's te verklaren hoe de wereld en de menselijke waarneming ontstaan. Ze vormen de brug tussen de grove elementen (Mahabhutas) en de zintuigen (Jnanendriyas).
In het hindoeïsme en boeddhisme komen ze allebei voor en staan ze symbool voor de energetische verbinding tussen mens en kosmos.
De rol van tanmatra in ayurveda
In de ayurveda zijn de tanmatra's de schakel tussen de vijf elementen (aarde, water, vuur, lucht en ether) en de menselijke zintuigen. Elk element hoort bij een specifieke waarneming:
- Aarde - geur
- Water - smaak
- Vuur - zien
- Lucht - aanraking
- Ether (ruimte) - horen
Tanmatra's maken het mogelijk dat we de wereld om ons heen waarnemen. In de ayurvedische leer helpen ze ook te begrijpen of iemand in balans is, of dat een verstoring van de dosha's (Vata, Pitta, Kapha) ontstaat door te veel of te weinig zintuiglijke prikkels.
Hoe beïnvloeden tanmatra’s lichaam en geest?
De tanmatra's zijn de basis van al onze zintuiglijke ervaringen. Ze zorgen ervoor dat we prikkels kunnen ontvangen, verwerken en begrijpen.
In de ayurveda wordt ervan uitgegaan dat ze niet alleen invloed hebben op ons lichaam, maar ook op onze emoties en geest.
Wanneer één van de zintuigen te veel wordt gestimuleerd (bijvoorbeeld te veel lawaai of fel licht), kun je onrustig of gespannen worden. Worden de zintuigen juist op een harmonische manier aangesproken - met rustgevende muziek, zachte kleuren of aangename geuren - dan komt het lichaam tot rust en voel je je beter in balans.
Welke tanmatra's zijn er?
Er zijn vijf tanmatra's, die elk corresponderen met een element, een zintuig en een zintuiglijke waarneming:
De vijf Tanmantra's
Hoe worden Tanmatra's gebruikt?
In de ayurveda wordt ervan uitgegaan dat de zintuigen in balans moeten zijn om ook de dosha's in balans te houden. Wanneer een zintuig over- of onderprikkeld is, kan dat lichamelijke of mentale klachten veroorzaken.
Daarom gebruiken ayurvedische behandelingen vaak zintuiglijke therapieën om harmonie te herstellen. Denk aan:
- Shabda (geluid): rustgevende muziek, mantra's of klankschalen
- Sparsha (aanraking): oliemassages, warme doeken of zachte aanraking
- Rupa (zien): lichttherapie, kleurgebruik in ruimtes, natuur kijken
- Rasa (smaak): voeding afstemmen op je dosha-type
- Gandha (geur): aromatherapie met etherische oliën of natuurlijke geuren
Het doel is steeds hetzelfde: via de zintuigen innerlijke rust en evenwicht terugvinden.
Samenvatting
Het belangrijkste over tanmatra
- 1. De vijf tanmatra’s staan voor de vijf manieren waarop je de wereld ervaart: horen, voelen, zien, proeven en ruiken.
- 2. Ze vormen de verbinding tussen jou en je omgeving, en helpen om je dosha’s in balans te houden.
- 3. In de ayurveda spelen ze een grote rol bij gezondheid en welzijn, omdat ze laten zien hoe zintuiglijke ervaringen je lichaam en geest beïnvloeden.
- 4. Elke tanmatra hoort bij één van de vijf elementen – lucht, aarde, water, vuur en ether – en samen vormen ze de basis van hoe je de wereld beleeft.
FAQ – veelgestelde vragen over tanmatra
De Pancha Tanmatra's zijn de vijf subtiele elementen die samen de basis vormen van alle zintuiglijke waarnemingen. Ze zorgen ervoor dat we kunnen horen, zien, proeven, ruiken en voelen.
- Shabda betekent geluid - wat we horen.
- Sparsha betekent aanraking - wat we voelen.
- Rupa betekent vorm of zicht - wat we zien.
- Rasa betekent smaak - wat we proeven.
- Gandha betekent geur - wat we ruiken.